آشنایی با قوه قضاییه(۱) - سخنى با هموطنان ارجمند

سخنى با هموطنان ارجمند

 دادگاه براى غالب افراد تداعى کنندة مکانى است که به اختلافات مردم رسیدگى مى‏کند و با استفاده از قدرت خود و بر اساس قانون، میان طرفین اختلاف و دعوا حکم مى‏کند و نیز قانون شکنان را مجازات مى‏نماید. از این نظر دادگاه جایى است که مظلومان و صاحبان حق، چشم امید به آن دارند و زشتکاران و متجاوزان به حقوق دیگران از آن بیمناکند.

 با این حال، غالباً دستگاه قضایى براى آنهایى که هیچ‌گاه گذارشان به آنجا نیفتاده است جلوه‏اى متفاوت دارد، گویى آنجا مکانى است که افراد ...

درستکار و عادى جامعه کمتر گذارشان به آنجا مى‏افتد و مراجعان دادگاهها را عمدﺓً طیف خاصى از انسانها تشکیل مى‏دهند.

 امّا واقعّیت این است که نه مراجعان دادگاهها را دسته‏هاى خاصى از انسانها تشکیل مى‏دهند و نه صرفاً افراد قانون شکن و بدکردار گذرشان به آنجا می‌افتد. شاید بتوان گفت معمولاً نیمى از مراجعان به دادگاهها، صاحبان حقى هستند که براى به دست آوردن حقوق خویش چشم امید به عدلیه دوخته‏اند،و از میان نصف دیگر نیز که به ظاهر، متجاوزان به حق به نظر مى‏رسند، باز بسیارند کسانى که بر اثر سوء تفاهم یا ادعایى واهى و بى اساس، به عنوان متهم یا خوانده به دادگاه احضار شده.

 در حقیقت ،این احتمال براى هر عضو جامعه وجود دارد که روزى با دادگسترى سروکار داشته باشد. خواه به عنوان کسى که براى احقاق حق خویش به آن توسل جوید و خواه به عنوان کسى که از سر ناآگاهى و غفلت، حقوق دیگران را مورد تجاوز قرار داده و از سوى آنان به دادگاه کشانده  شود.

آیا تاکنون از خود پرسیده‏اید که تا چه حد با دستگاه قضایى کشور آشنایى دارید؟

آشنایى با ساختار کلى دستگاه قضایى و نظام دادگسترى کشور و حدود وظایف و اختیارات و نحوه‏ى عملکرد آن هم به ما کمک خواهد کرد تا با برخوردارى از آگاهى‏هاى ضرورى، بهتر و سریعتر به حقوق حق خویش دست یابیم و هم دستگاه عدالت را یارى خواهد کرد تا سبکبار از دعاوى بیهوده و نادرست و مشکلات و گرفتاریهای ناشی از ناآگاهى مراجعان خود، با فراغت و فرصت بیشترى به دعاوى مهم و قانون شکنیهای جدى بپردازد و در تعمیم عدالت در جامعه بکوشد.

 آگاهیهای حقوقی از نیازهای اساسی زندگی در جوامع کنونی است

 اقتدار و قدرت دادگاه

 دادگاه صرف نظر از نوع اختلاف و دعوایى که به آن ارجاع مى‏شود، براى حل و فصل اختلاف و دعواى مورد نظر، از قدرت و اقتدار زیادى برخوردار است.

می‌تواند مردی را که نفقه همسر خود را نمى‏پردازد ملزم به پرداخت آن نماید و یا زنى را که از انجام وظایف زناشویى خوددارى مى‏کند به تمکین از شوهر وادار نماید.

قادر است شخصى را که به زور، خانه دیگرى را تصرف کرده با توسل به قواى انتظامى از خانه مذکور بیرون کند.

و در موارد جرایم مهم، مى‏تواند مجازاتهاى شدیدى همانند حبسهاى طولانى مدت، شلاق، جریمه‏هاى سنگین نقدى و حتى اعدام را نسبت به محکومان اعمال نماید.

 اما براستی دادگاه این قدرت و اقتدار را چگونه به دست مى‏آورد؟ بر چه مبنایى از چنان قدرتى برخوردار می‏گردد که براى تحقق و اجراى عدالت، افراد را نسبت به اجراى تصمیمات خود ملزم مى‏سازد و در موارد مقتضى مجازاتهاى قانونى را نیز نسبت به آنها اعمال مى‏نماید؟ و نیز چگونه است که این قدرت و اقتدار صرفاً در اختیار دادگاه قرار مى‏گیرد و غیر از قضات، اشخاص دیگر، حتى مقامات عالى کشورى همانند وزرا و نمایندگان مجلس قادر نیستند هیچ‌کدام اختیاراتى را که دادگاه از آن برخوردار است اعمال نمایند؟

 پاسخ به این پرسش را باید در مفهوم حاکمیت جستجو کرد.

منبع: http://www.dadgostary-tehran.ir