قاضی دادگستر

« هنر عدالت آن نیست که همۀ گناهکاران به مجازات برسند، بلکه درآن است،که هیچ بیگناهی مجارات نشود »

قاضی دادگستر

« هنر عدالت آن نیست که همۀ گناهکاران به مجازات برسند، بلکه درآن است،که هیچ بیگناهی مجارات نشود »

تعارض اعمال ولایت پدر با جد پدری بر مولی علیه

شهاب عزیرپور-دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی

در تعارض اعمال ولایت پدر با جد پدری کدام یک مقدم است ؟ برای مثال فرض کنیم مولی علیه مالک یک دستگاه کامیون است و پدر او نظر دارد کامیون مورد نظر به شرکتی اجاره داده شود و وجوه حاصله از این اجاره به خرید یک خودروی سواری برای مولی علیه اختصاص یابد  و در این حال، جد پدری معتقد باشد کامیون مورد نظر به فروش رسیده  و همراه با وام بانکی یک خانه مسکونی برای مولی علیه خریداری شود و به اجاره داده شود و اجاره بها در راه پرداخت اقساط وام بانکی صرف شود.

این پرسش از سوی متقدمین چنین پاسخ داده شده که جد پدری به علت ولایتی که بر هر دو دارد، مقدم است.

برخی نویسندگان حقوقی متاخر چنین نظر داده اند که...

 پدر مقدم است و قائل به وجود عرفِ تقدم پدر بر جد پدری شده اند و امروز این تقدم را عرف می دانند.

آنچه واضح و بدیهی است آن است که هدف از سلطه پدر و جد پدری بر صغیر و اعمال ولایت قهری بر او حمایت از اوست. پس در مورد تمامی سوالات و شبهاتی که پیرامون مسئله ولایت قهری به وجود می آید باید به هدف ولایت قهری برای تفسیر و استدلال و پاسخگویی توجه نمود. 

به اعتقاد ما بنابر آنچه در مورد هدف ولایت قهری و فلسفه وجودی آن گفتیم در تعارض نظر جد پدری با پدر، نه مطابق نظر قدیمی برخی متقدمین باید مطلقاً قائل به تقدم نظر جدپدری بود و نه باید مطابق مدعیان جدید عرف کنونی مبنی بر تقدم نظر پدر بر جد پدری قائل به این شد که مطلقاً نظر پدر مقدم است. بلکه باید در این اختلاف نظر وارد شد، و آن نظری را که بیشتر تامیین کننده هدف سلطه در ولایت قهری یعنی حمایت از مولی علیه است را پذیرفت. یعنی ملاک پذیرفتن نظر ارجح را در تعارض نظرات پدر و جدپدری منفعت مولی علیه باشد که تشخیص ان را می توان به عهده دادگاه و به درخواست هریک از پدر یا جد پدری گذاشت به نحوی که هر یک از ایشان با در خواست از دادگاه از اقدام ناگهانی طرف دیگر در مسئله مورد مناقشه جلوگیری کند و حل اختلاف را از دادگاه بخواهد. چرا که پدر و جد پدری هر دو محق بوده و ترجیح دادن هریک بر دیگری با توجه به دلایل ابرازی درست به نظر نمی رسد، در حالی که ممکن است با در پیش گرفتن این رویه های مطلق بین نظری را که بیشتر با منفعت مولی علیه و هدف ولایت قهری سازگار است؛ را ترتیب اثر نداد و این هیچ با منطق حقوق و انصاف سازگار نیست. 

نقد نظر ابزاری

حال نظر خود را نیز به نقد می گذاریم، ابتدا این پرسش را مطرح می کنیم در صورت پذیرش حکومت دادگاه در موارد تعارض نظرات ولی و جد پدری، آیا استقلال مشروع ولی زیر سوال نخواهد رفت؟ و این امر موجب اعمال سلطه دادگاه بر ولی وحتی مولی علیه نخواهد شد؟

در پاسخ باید گفت، آنچه در نهایت مورد تصمیم دادگاه قرار خواهد گرفتغ تصویب یکی از دو نظر پدر یا جد پدری خواهد بود و دادگاه حق هیچ اعمال نظر را ندارد و هیچ چیز نمی تواند از نظر ولی کاست یا بدان افزود و انچه اعمال خواهد شد، نظر ولی است که در حالت استقلال کامل برای مولی علیه اتخاذ کرده و دادگاه نیز تنها برا ن صحه گذارده است.

 اما این نظر و هیچ یک از دو نظر دیگر عنوان شده در مورد تقدم جد پدری و پدر بر یکدیگر، در مواردی که نیاز به تصمیم گیری فوری در مورد مولی علیه است و بیم آن خواهد رفت که با تعلل مولی علیه متحمل ضرر شود، جاری نخواهد بود.

 

به اعتقاد ما فرض تعارض نظر میان پدر و جد پدری مواردی را شامل می شود که فرصت کافی برای تصمیم گیری وجود دارد و مورد از موارد فوری محسوب نمی گردد.

در موارد فوری باید قائل به این نظر باشیم که هر یک از پدر و جد پدری زودتر در مسئله مورد نظر تصمیم گرفته و اقدام نماید. اگر این اقدام خلاف مصلحت مولی علیه نباشد باید مورد تایید قرار گیرد. جز این نیز نمی توان حکم نمود چرا اگر در موارد فوری قائل به یکی از دو نظر فوق الذکر هم باشیم، نتیجه چیزی جز غیر آنچه گفتیم نباید باشد. چرا که برای مثال اگر قائل به تقدم نظر جد پدری هم باشیم اگر پدر پیشی بگیرد و در موردی فوری اقدامی انجام دهد که خلاف مصلحت مولی علیه هم نباشد، آیا می توان حکم به عدم تاثیر عمل مزبور داد؟ بدون شک خیر.

 

در موارد فوری قائل به هر نظری در مورد تقدم جد پدری و پدر باشیم  باید بپذیریم هریک زوتر اقدام نماید، اقدام او در صورتی که خلاف مصلحت نباشد، باید مورد پذیرش قرار گیرد.

مورد مناقشه مربوط به زمانی است که فرصت کافی برای تصمیم گیری موجود باشد و دو ولی قهری با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشند. برای مثال، فرض کنیم مولی علیه صاحب یک خانه مسکونی باشد. پدر او نظر به فروش خانه و خرید منزل دیگری دارد ولی در این حال جد پدری نظر دارد که خانه مذکور اجاره داده شود و از درامد حاصل از اجاره بها برای مولی علیه اتوموبیلی خریداری شود. در چنین مواردی که هیچ فوریت و ضرورت اقدامی وجود ندارد که باید قائل به تساوی نظر پدر و جد پدری بود و آنچه را که دادگاه مطابق اوضاع احوال و عرف منفعت بیشتر مولی علیه را در پی داشت مورد تایید دادگاه قرار گیرد.

هشتم شهریور ماه هزار و سیصد و نود و یک

نظرات 2 + ارسال نظر
حقوق شناس سه‌شنبه 23 اردیبهشت 1393 ساعت 11:10

نظر هر یک از ولات که عهده دار تامین معیشت مولی علیه میباشد باید از تقدم برخوردار گردد.

کرامت الله قاسمی جمعه 10 شهریور 1391 ساعت 14:06

با سلام ایا با وجود پدر که در سلامت کامل عقل و نفس است باز هم جد پدر می تواند بر حقوق مولی علیه (نوه پسری خود )اعمال نفوذ کند ؟

با سلام
گرچه برابر مقاله منتشره نظراتی در این حصوص مطرح است اما براساس نظریه غالب، پاسخ مثبت است.
در پناه حق

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد